Αντρικό το κάστρο των Media

Επ' ευκαιρία της Ημέρας της Γυναίκας, αναδημοσιεύουμε άρθρο του ΧΡΗΣΤΟΥ ΞΑΝΘΑΚΗ, από την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία της 26/02/2006. Δεν ξέρω τι ακριβώς γιορτάζουμε στις 8 Μαρτίου που έχει κατοχυρωθεί ως Ημέρα της Γυναίκας, αλλά την ισότητα στα media σίγουρα δεν τη γιορτάζουμε. Οι κατακτήσεις του φεμινιστικού κινήματος σε πλείστους όσους τομείς δεν έχουν ακόμη αγγίξει το οχυρό της ειδησεογραφίας. Δεν το λέμε μόνο εμείς αυτό, το λέει μια παγκόσμια έρευνα που δόθηκε προ ολίγων ημερών στη δημοσιότητα και αποδεικνύει ότι τα ΜΜΕ υποτιμούν σφόδρα το δεύτερο φύλο. Πώς γίνεται αυτό; Ορίστε μερικές απαντήσεις, από το Global Media Monitoring Project, που προέκυψαν από την ανάλυση 12.893 ρεπορτάζ της τηλεόρασης, του ραδιοφώνου, των εφημερίδων σε 76 χώρες της υφηλίου: Στατιστικά της ντροπής *Ενώ οι γυναίκες αποτελούν το 52% του παγκόσμιου πληθυσμού, οι άνδρες εμφανίζονται τέσσερις φορές περισσότερο στα ρεπορτάζ *Ποσοστό 86% των κάθε είδους «εκπροσώπων» και 83% των πάσης φύσεως «ειδικών» που εμφανίζονται στην ειδησεογραφία, είναι άντρες. *Μόλις 1 στους 20 άνδρες καταγράφεται στα ρεπορτάζ βάσει της οικογενειακής του κατάστασης: πατέρας δηλαδή, γιος, σύζυγος κ.λπ. Στις γυναίκες, το αντίστοιχο ποσοστό είναι παραπάνω από τριπλάσιο. *Η πλειονότητα των ρεπορτάζ ενισχύει τα αρνητικά στερεότυπα, παρουσιάζοντας τις γυναίκες κατ' ουσίαν αόρατες. Τα ρεπορτάζ που ενισχύουν τα αρνητικά στερεότυπα είναι διπλάσια από εκείνα που τα αμφισβητούν. *Ενώ στα ηλεκτρονικά media αυξάνεται ο αριθμός των ρεπορτάζ που εκτελούνται από γυναίκες, στις εφημερίδες μόλις ένα στα τρία «κομμάτια» φέρει θηλυκή υπογραφή. *Καλό νέο: Ως την ηλικία των 34 ετών, οι γυναίκες ρεπόρτερ της τηλεόρασης είναι οριακά περισσότερες από τους άνδρες. Κακό νέο: Μετά τα 50, οι γυναίκες εξαφανίζονται μαζικά απ' το «γυαλί». * Σχεδόν 1 στις 5 γυναίκες στην ειδησεογραφία καταγράφεται ως «θύμα» (σε ατυχήματα, πολέμους, εγκλήματα κ.λπ.), ενώ για τους άντρες το αντίστοιχο ποσοστό είναι λιγότερο από το μισό. * Τα ρεπορτάζ για την ισότητα των φύλων είναι μια ελάχιστη μειοψηφία. Μπορεί οι εφημερίδες να κάνουν αφιερώματα για την 8η Μαρτίου, αλλά μόνο ένα στα τρία ρεπορτάζ έχει θηλυκή υπογραφή. * Στα «σοβαρά» ρεπορτάζ (βλέπε πολιτική και οικονομία), οι γυναίκες βρίσκονται στο επίκεντρο λιγότερες από 1 στις 10 φορές. * Ακόμη και όταν οι γυναίκες βρίσκονται στο επίκεντρο ενός ρεπορτάζ, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που υποβαθμίζεται ο ρόλος τους μέσω υποτιμητικών εκφράσεων ή μέσω φωτογραφικού υλικού. Και μια σημείωση: Σημαντική παρουσία των γυναικών θα βρούμε στα ρεπορτάζ που απασχολούνται με τις μικρές και μεγάλες διασημότητες (42% του συνόλου), με το νοικοκυριό (75%) και με τους μαθητές ή σπουδαστές (51%). Και μην αρχίσουμε τώρα να ανοίγουμε σαμπάνιες επειδή αυξήθηκαν τα ποσοστά των γυναικών στην ειδησεογραφία, επειδή από το 17% του 1995 και το 18% του 2000 (αντίστοιχες έρευνες του GMMP) ανεβήκαμε στο 21% του 2005. Αν συνεχίσουμε με αυτό το ρυθμό, θα χρειαστούν 200 χρόνια για να φτάσουμε σε νορμάλ ποσοστά! Ζητούνται αιτίες Για να έχουμε μια καλύτερη εικόνα του GMMP, απευθυνθήκαμε στην Αννα Τάρλεϊ, διεθνή συντονίστρια του προγράμματος και τη ρωτήσαμε τι φταίει για τη μειωμένη παρουσία των γυναικών. «Πρώτα απ' όλα φταίει η δημοσιογραφική πρακτική, που αρκείται στα στερεότυπα», μας είπε. «Από εκεί και πέρα, δεν πρέπει να ξεχνάμε τις ευρύτερες κοινωνικές προκαταλήψεις για τον ρόλο των γυναικών, για τις ικανότητές τους, για τις ιδιότητες του φύλου τους. Αν μείνουμε μόνο στη δημοσιογραφία, αυτό που έχουμε εμείς να προτείνουμε δεν είναι και τόσο περίπλοκο. Στις βασικές αρχές του επαγγέλματος, στην αντικειμενικότητα, στην εντιμότητα, στην αμεροληψία, θα έπρεπε να προστεθεί και ίση μεταχείριση των γυναικών». Να είμαστε αισιόδοξοι από τη μικρή αλλά σταθερή πρόοδο που παρατηρούμε στις έρευνές τους; «Υπάρχει πολύς κόσμος στη Βόρεια Αμερική και στην Ευρώπη που είναι ικανοποιημένος από τις κατακτήσεις του γυναικείου κινήματος στις δεκαετίες του '70 και του '80. Οταν αυτός ο κόσμος διαβάζει τα αποτελέσματα των ερευνών μας, μένει με το στόμα ανοιχτό, παθαίνει σοκ. Στην ουσία, πολύ λίγα πράγματα έχουν αλλάξει». Και από πού θα ξεκινήσει η επανάσταση; Μήπως από τις δημοσιογραφικές σχολές; «Και στις σχολές και παντού. Δεν μπορούμε να μείνουμε μόνο στις δημοσιογραφικές σχολές, πρέπει να δούμε το θέμα σφαιρικά, από την αρχή ώς το τέλος του. Πρέπει να ξεκινήσει μια μεγάλη συζήτηση για το πώς εμφανίζονται οι γυναίκες στα media, πρέπει να ενημερωθούν οι τηλεθεατές, οι ακροατές και οι αναγνώστες, πρέπει τα ίδια τα ΜΜΕ να θέσουν στόχους για την αντικειμενική παρουσίαση των γυναικών και εμείς με τη σειρά μας πρέπει να ελέγχουμε πολύ τακτικά κατά πόσο πετυχαίνουν τους στόχους αυτούς».