[3]

Κλείνει οριστικά, μετά από 60 ολόκληρα χρόνια, το κεφάλαιο της Φωνής της Αμερικής στην ιστορία της ελληνικής ραδιοφωνίας. Σταδιακά, ενόψει αλλαγών στη στόχευση των δαπανών του παγκόσμιου ενημερωτικού φορέα, οι Αμερικανοί "τα μαζεύουν" και φεύγουν από τα ερτζιανά της Ελλάδας, ολοκληρώνοντας μια ακόμη σελίδα μιντιακής αποικιοκρατίας, όπως πολλοί θα μπορούσαν να παρατηρήσουν.

Η κατάργηση της ελληνικής υπηρεσίας

Όπως έγινε γνωστό στους εργαζόμενους της Φωνής της Αμερικής κατά τη διάρκεια του Φεβρουαρίου, η διοίκηση ετοιμάζει μια σειρά από περικοπές που σημαίνουν ουσιαστικά ένα τέλος εποχής στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε μέχρι τώρα τη Φωνή της Αμερικής στην Ελλάδα. Ήδη από τις αρχές Φλεβάρη, ανακοινώθηκε η πρόθεση του ραδιοφωνικού φορέα να διακόψει 12 ξενόγλωσσα προγράμματα, κυρίως από την περιοχή των Βαλκανίων. Μεταξύ των προγραμμάτων αυτών βρίσκεται και η ελληνική υπηρεσία [4], η οποία ξεκίνησε μέσω βραχέων στα μέσα του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ τις τελευταίες δεκαετίες εκπέμπει αποκλειστικά δορυφορικά και αναμεταδίδεται από ραδιοσταθμούς στην Ελλάδα, τροφοδοτώντας με πληροφορίες και σχολιασμό τα ενημερωτικά προγράμματα των τελευταίων. Η απόφαση της Φωνής της Αμερικής είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς περικοπών στις δαπάνες του φορέα, που φτάνουν μέχρι και την περικοπή του δημοφιλούς παγκόσμιου αγγλόφωνου ενημερωτικού προγράμματος VOA News Now. Ωστόσο, αρκετοί υποστηρίζουν ότι πρόκειται ουσιαστικά για αλλαγή προτεραιοτήτων, μεταξύ των οποίων και ισχυρά μέλη της ελληνικής κοινότητας των ΗΠΑ [5], από τους οποίους όπως ήταν αναμενόμενο εκφράστηκαν οι πρώτες αντιρρήσεις για τις σχεδιαζόμενες αλλαγές: "Προκαλεί εντύπωση ότι ενώ προβλέπεται αύξηση 4.3% από το 2006 στο 2007, όσον αφορά τις διεθνείς εκπομπές, η κυβέρνηση του Μπους κόβει όλα τα βαλκανικά προγράμματα της Φωνής της Αμερικής", δηλώνει μέλος του ελληνικού lobby στις ΗΠΑ. Αντιθέσεις εκφράστηκαν και από τους ραδιοσταθμούς που τροφοδοτούνται με τα προγράμματα της Φωνής της Αμερικής (Σκάι, City International Θεσσαλονίκης, Alpha Τηλεόραση, ΡΙΚ).

Το κλείσιμο των ελληνικών αναμεταδοτών

 Στα τέλη Φλεβάρη ωστόσο, η Φωνής της Αμερικής προχώρησε ακόμη ένα βήμα, ανακοινώνοντας τη διακοπή λειτουργίας των δυο αναμεταδοτών της στο ελληνικό έδαφος, αυτών στην περιοχή της Καβάλας και της Ρόδου. Για την εγκατάσταση του εξοπλισμού αναμετάδοσης αλλά και των σχετικών γραφείων, έχουν δεσμευτεί 8.767 στρέματα δημοσίου εδάφους, στη Ρόδο (Κοσκινούς, Σγούρου, Αφάντου), στην Ξάνθη (Δασοχώρι) και στην Καβάλα (Αγίασμα). Στην περιοχή της Καβάλας λειτουργούν μέχρι σήμερα 1 πομπός μεσαίων 500 KiloWatt MW, 12 πομποί βραχέων 250 KiloWatt και τέλος 4 πομποί βραχέων 50 KiloWatt, ενώ άλλος ένας πομπός μεσαίων στα 500 KiloWatt βρίσκεται στη Ρόδο. Όπως σχολιάζει σε άρθρο του αμερικανός αναλυτής [6], η ενέργεια της απομάκρυνσης των ραδιοφωνικών πομπών θα έχει ραγδαίες επιπτώσεις στη διασπορά του αμερικανικού σήματος ανά την υφήλιο μέσω βραχέων, καθώς οι υπάρχοντες αναμεταδότες στην Καβάλα κάλυπταν την Ευρώπη, την πρώην Σοβιετική Ένωση, την Αφρική, τη Μέση Ανατολή, ακόμη και την Ανατολική Ασία, ενώ πολύ συχνά το σήμα έφτανε μέχρι τη Νέα Ζηλανδία, την Αφρική και τις ΗΠΑ. Μάλιστα, σύμφωνα με μια άποψη, η Ελλάδα αποτελεί στρατηγικό σημείο για την επίτευξη ενός δικτύου συχνοτήτων παγκόσμιας κάλυψης στα βραχεά, τόσο λόγο της θέσης της, στα σύνορα της Ευρώπης με την Ασία, όσο και λόγω της πολιτικής σταθερότητας που διαθέτει, κάτι που σπανίζει στην υπόλοιπη περιοχή. Δεν είναι τυχαίο ότι από την Καβάλα εξέπεμπε στα ρωσικά το γνωστό "Radio Free Europe", με προπαγάνδα ενάντια στο καθεστώς της Σοβιετικής Ένωσης.

Για την ιστορία

Οι πομποί της Φωνής της Αμερικής εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα μετά τον εμφύλιο πόλεμο [7], κατά την εφαρμογή του δόγματος Τρούμαν. Τότε, το αμερικανικό κράτος διοχέτευσε στην Ελλάδα ένα σύνολο εξοπλισμού, "προς διευκόλυνση της Ελληνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας", το οποίο όμως χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον για αναμεταδόσεις προγραμμάτων από την Washington. Ο πρώτος εξοπλισμός έφτασε το 1949, και περιελάμβανε ένα πομπό μεσαίων κυμάτων WESTERN ELECTRIC 50 KW και τέσσερις πομπούς βραχέων COLLINS 30 KW, που τοποθετήθηκαν από τη Φωνή της Αμερικής στη Θεσσαλονίκη, με παροχή ραδιοφωνικών διευκολύνσεων για την εκπομπή του εξωτερικού: «Φωνή της πατρίδος» του Ε.Ι.Ρ (μετέπειτα Ε.ΡΑ. 5). Επίσης, η Φωνή της Αμερικής αρχικά διέθετε και έναν πλωτό ραδιοσταθμό μεσαίων κυμάτων 150 KW, πάνω στο πλοίο Courier, που ήταν αραγμένο στη Ρόδο και είχε την κεραία του στηριγμένη σε ένα μπαλκόνι. Η σχεδόν αυθαίρετη εγκαστάση των ραδιοφωνικών πομπών, νομιμοποιήθηκε αργότερα, με μια σειρά συμφωνιών μεταξύ της Αμερικανικής και της Ελληνικής Κυβέρνησης και τη μετεγκατάσταση του εξοπλισμού στα σημεία που βρίσκεται σήμερα. Η τελευταίες δυο συμφωνίες έγιναν το 1997 και το 2002, με βάση τις οποίες η αμερικανική υπηρεσία αναλάμβανε την ευθύνη να παρέχει τεχνική βοήθεια και εξοπλισμό (πομπούς μεσαίων και βραχέων) στην Ελληνική Ραδιοφωνία.

Οι αντιδράσεις

Αξιοσημείωτες ωστόσο είναι και οι αντιδράσεις των κατοίκων στις περιοχές γύρω από τους αναμεταδότες, όπως εκδηλώθηκαν τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριμένα, το Μάρτιο του 2003 [8], κατά τις αντιπολεμικές διαδηλώσεις, οι εγκαταστάσεις στη Ρόδο αποτέλεσαν σημείο δράσης της κινητοποίησης των φοιτητικών συλλόγων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, που κατευθύνθηκαν εκεί με πούλμαν και διαμαρτυρήθηκαν για τη χρήση του χώρου για την αμερικανική προπαγάνδα. Αντίστοιχη διαμαρτυρία πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι του 2002 στην Ξάνθη [9], έξω από τα γραφεία της Υπηρεσίας.

Και οι πραγματικοί λόγοι

Στο διαδίκτυο κυκλοφορούν πολλές αναλύσεις για τη "στροφή" αυτή της Φωνής της Αμερικής. Αν δεχτούμε την πληροφορία ότι η χρηματοδότηση της υπηρεσίας της VOA αυξάνεται, τότε ένας προφανής λόγος είναι η επικέντρωση των δυνάμεων στον "πόλεμο κατά της τρομοκρατίας". Μια τέτοια άποψη ενισχύεται άλλωστε από την αύξηση των ενημερωτικών προγραμμάτων στα Αραβικά και τον εκπομπών προς Ιράκ και Αφγανιστάν. Άλλωστε δεν θα ήταν λάθος να λεχθεί ότι πλέον οι ΗΠΑ έχουν "κερδίσει" το επικοινωνιακό παιχνίδι στα Βαλκάνια, έχοντας κατακτήσει την σταθερότητα, όπως οι ίδιοι θα έλεγαν. Μια διαδικασία "ψεκάστε, σκουπίστε, τελειώσατε" δηλαδή. Και είμαστε στο "τελειώσατε"...