Τα SMS και το ραδιόφωνο

Πολύ ενδιαφέρουσα η κουβέντα για τα SMS που έχουν ανοίξει οι συντελεστές του Fight Club μέσα από το ιστολόγιό τους. Τα SMS έχουν ριζώσει στην καθημερινότητα του αθλητικού ραδιοφώνου κι εκατοντάδες ακροατές ακούνε τις αγαπημένες τους εκπομπές με το κινητό στο χέρι. Το φαινόμενο κάνει πολλούς (και ιδίως τους ίδιους τους παραγωγούς) να αναρωτιούνται αν το συνολικό αποτέλεσμα είναι ένα αηδιαστικό τέρας, ή απλώς μια διαδραστική μορφή ραδιοφώνου για «γερά νεύρα».

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή (ίσως πολύ αρχή): Το μεγάλο μπαμ έγινε στα τέλη της δεκαετίας του '80, όταν οι ραδιοπειρατές έδωσαν για πρώτη φορά στους Έλληνες ακροατές τη δυνατότητα να αλληλεπιδράσουν με το πρόγραμμα του σταθμού (το είχε κάνει πιο πριν και το κρατικό ραδιόφωνο, αλλά πολύ ελεγχόμενα και χωρίς ιδιαίτερα ανοίγματα). Όταν λοιπόν οι ραδιοπειρατές άρχισαν να δέχονται τηλεφωνήματα για αφιερώσεις, ή ανοίξαν γραμμές στον αέρα, το ακροατήριο συγκλονίστηκε με την αίσθηση συμμετοχής που αποκτούσε. Μικροί και μεγάλοι έπαιρναν ξανά και ξανά τηλέφωνο, μέχρι να πιάσουν γραμμή και να ακούσουν το όνομα ή τη φωνή τους και να αφιερώσουν στην υπόλοιπη παρέα που βρίσκονταν... συχνά στο ίδιο δωμάτιο. Οι ανοιχτές γραμμές παρέμειναν "hot" για πολλά χρόνια, τουλάχιστον μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '90, οπότε τα γυμνασιόπαιδα συνέρρεαν στα τηλεφωνικά κέντρα του Μουσικού Γαλαξία, του Splash και του Jeronimo Groovy για να χαζοκουβεντιάσουν, ή για να «κράξουν» τους φίλους τους μέσα από την εκπομπή του Βακάρου. Αν και το φαινόμενο έχει μειωθεί, αρκετοί σταθμοί μέχρι σήμερα βγάζουν τηλέφωνα στον αέρα (Ράδιο Θεσσαλονίκη, Μάνος Τσιλιμίδης κλπ).

Τα τηλέφωνα σίγουρα έδιναν ενθουσιασμό στο κοινό και γέμιζαν το ραδιοφωνικό πρόγραμμα. Υπήρχε μια σαφής αίσθηση επικοινωνίας και συμμετοχής στην εκάστοτε εκπομπή, όχι όμως τόσο πραγματική καθώς συχνά ο παραγωγός μπορούσε να βάλει όρια και να περιορίσει τις δυνατότητες έκφρασης του συνομιλητή.

Το SMS είναι το trend του 21ου αιώνα. Κι έγινε τρεντ γιατί σε αντίθεση με τα τηλεφωνήματα, προσφέρει την άνεση του γραπτού λόγου: άνετα μπορεί κανείς να γράψει τα πιο άσχημα πράγματα, ακόμη και πράγματα που δεν θα μπορούσε να εκφράσει προφορικά λόγω ντροπής ή αδυναμίας. Είναι ίσως ο ίδιος λόγος που όλο και περισσότεροι νέοι σήμερα φλερτάρουν μέσω διαδικτύου, ο ίδιος λόγος που τα μηνύματα αγάπης και... οργής ανάμεσα στα ζευγάρια ταξιδεύουν με SMS. Είναι γρήγορο και ανώνυμο και δεν απαιτεί τη συναισθηματική φόρτηση που προκαλεί η άμεση έκθεση σε ένα ολόκληρο ακροατήριο μέσω ενός τηλεφωνήματος.

Το ενδιαφέρον κομμάτι της υπόθεσης είναι ότι πλέον τα SMS όχι απλώς συμπληρώνουν, αλλά γεμίζουν το πρόγραμμα των αθλητικών ραδιοφώνων. Μεγάλη πλειοψηφία των αθλητικών εκπομπών στηρίζεται στη συμμετοχή των ακροατών: το αθλητικό ραδιόφωνο απαιτεί συνεχή ροή λόγου και συχνά οι πληροφορίες της ημέρας είναι πολύ λίγες για να καλύψουν τις «ανάγκες». Έτσι μπαίνει στη μέση ο σχολιασμός (η άλλη μεγάλη κατάρα της ελληνικής δημοσιογραφίας τον 21ο αιώνα -βλ. τηλεοπτικά παράθυρα) και ο παραγωγός μετατρέπεται αμέσως στον άνθρωπο που δύναται να έχει άποψη για όλες τις πιθανές μετακινήσεις της μπάλας, τις αντιδράσεις των παικτών αλλά και να λειτουργήσει ωσάν άλλος ντετέκτιβ, αποκαλύπτοντας δολοπλοκίες στελεχών και στημένα παιχνίδια. Κι όταν ο αθλητικος χώρος είναι γεμάτος με μίση και ίντριγκες, οι ακροατές είναι αναμενόμενο να πετάνε τη σκούφια τους για αντιδράσουν ή να συμμετάσχουν στα λεγόμενα του εκφωνητή.

Αναρωτιέμαι λοιπόν: η βρώμικη γλώσσα στα μηνύματα, τα μπινελίκια και τα άλλα επιφωνήματα: είναι απλώς προέκταση του χουλιγκανισμού που επικρατεί στο χώρο ή μήπως είναι κομμάτι της «κατάστασης» που καταστρώνει ο κάθε παραγωγός κατά τη διάρκεια της εκπομπής του;